Eye movement desensitization and reprocessing

Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, is een relatief nieuwe psychotherapeuthische procedure die ondermeer gericht is op de behandeling van PTSS en andere angstklachten die het gevolg zijn van een concrete, akelige gebeurtenis en waarbij het denken aan deze gebeurtenis nog steeds een emotionele reactie oproept.

Een eerste versie van EMDR werd in 1989 beschreven door de amerikaanse psychologe Francine Shapiro, die de methode ook heeft ontwikkeld.

Praktijk FOCUS heeft zich in het bijzonder gespecialiseerd in de behandeling van klachten die samenhangen met nare, ingrijpende gebeurtenissen in het verleden, zoals een verkeersongeval of een geweldsmisdrijf. Maar ook wanneer de klachten zijn ontstaan ten gevolge van andere negatieve ervaringen die veel invloed hebben gehad op de ontwikkeling van uw leven zoals pesterijen of krenkingen in de jeugd. Soorten klachten die iemand kan hebben na dergelijke ingrijpende gebeurtenissen zijn:

  • Herbelevingen van de ervaring
  • Vermijdingsgedrag m.b.t. de ervaring
  • Verhoogde arousal
  • Stress
  • Schaamte of schuldgevoel
  • Slecht humeur
  • Depressie
  • Zorgen maken
  • Angsten
  • Slecht zelfbeeld
  • Paniek
  • Slaapproblemen
  • Relatieproblemen
  • Onverklaarbare lichamelijke klachten.

De grootste kracht van EMDR is dat het de hersenen laat herstellen, in een tempo waarin het lichaam fysieke klachten geneest. Het is met EMDR niet nodig om steeds weer opnieuw te moeten praten over een nare herinnering. Door het stimuleren van het informatieverwerkingssysteem worden in korte tijd therapeutische doelen bereikt.

Hierbij veroorzaakt EMDR herkenbare veranderingen die ook na langere tijd blijven bestaan. In de recente multidisciplinaire richtlijn angststoornissen wordt EMDR aanbevolen als psychologische interventie bij een posttraumatische stress-stoornis (PTSS).
Wat houdt deze methode in en wat zijn bewijzen voor het effect?

Er zijn inmiddels meer dan twintig gerandomiseerde effect studies (RCT`s)verricht naar de werkzaamheid van EMDR. Uit de resultaten blijkt dat cliënten goed op EMDR reageren. In de jaren negentig is EMDR regelmatig een onderwerp van controverse en mikpunt van kritiek geweest, maar deze situatie is in de afgelopen jaren veranderd. Dat gebeurde mede onder invloed van de adviezen van verschillende wetenschappelijke commissies, zoals die van de American Psychological Association ( Division of Clinical Psychology) en van de International Society for Traumatic Stress Studies (ISTSS).

Op grond van vergelijkend effectonderzoek met andere behandelingsvormen kwamen zij tot de conclusie dat de behandeling van PTSS het best kan geschieden met behulp van EMDR dan wel een gedragstherapeutische procedure, waarbij de cliënt systematisch en voortdurend aan de herinnering is blootgesteld (”imaginaire exposure”).

Een Nederlandse richtlijncommissie, onder auspiciën van onder andere het Trimbos-instituut, kwam recentelijk met een soortgelijk advies, waarbij met name de efficiëntie van de EMDR-procedure als een belangrijk voordeel wordt beschouwd. Een farmacologische aanpak wordt door trauma-experts niet gezien als een eerstekeusbehandeling van psychisch trauma.

Een opvallend verschil met andere behandelmethoden, zoals ”imaginaire exposure”, is dat bij EMDR na het activeren van de traumatische herinnering een afleidende stimulus wordt geïntroduceerd. Oorspronkelijk werden visuele stimuli toegediend – vandaar de verwijzing naar ‘eye movements’ in de naam van de techniek. Nog altijd is in veel gevallen de hand van de therapeut de afleidende stimulus, maar ook wordt er gebruikgemaakt van audioafleiding in de vorm van korte tonen die om en om (alternerend links-rechts) via een koptelefoon worden aangeboden. Wordt er gebruikgemaakt van oogbewegingen, dan zal de therapeut de cliënt verzoeken de aandacht op zijn hand te richten.

Vervolgens zal hij zijn hand op ongeveer 30 centimeter afstand, voor het gezicht van de cliënt langs, heen en weer bewegen. De series van handbewegingen of tonen (ook ”sets” genoemd) duren ongeveer 30 seconden. Na elke set wordt er even rust genomen.De therapeut zal de cliënt dan vragen wat er op komt. De EMDR-procedure brengt namelijk doorgaans een stroom van gedachten, beelden, gevoelens en lichamelijke sensaties op gang. De cliënt wordt na elke set oogbewegingen gevraagd zich te concentreren op de verandering in zijn beleving, waarna er een nieuwe set volgt.

Uitgangspunt tijdens de EMDR-procedure is de cliënt de ruimte te geven zijn eigen proces te hebben. De therapeut intervenieert niet of nauwelijks en volgt grotendeels de associaties die spontaan optreden. De cliënt wordt dus niet gevraagd voortdurend de traumatische herinneringsbeelden op te roepen. Integendeel, op het moment dat er emoties opkomen, wordt de cliënt maximaal afgeleid.

Bij enkelvoudige trauma’s zal in het algemeen een snelle uitdoving van de spanningveroorzakende aspecten van het herinneringsbeeld plaatsvinden. De sets oogbewegingen zullen er snel toe leiden dat aversieve beelden en negatieve emoties zoals angst en boosheid minder sterk worden gevoeld en disfunctionele cognities (bijvoorbeeld “Ik ben machteloos”) als minder passend worden ervaren.

De cliënt kan zich aan het eind van de therapie de traumatische gebeurtenis nog wel herinneren, maar nu zonder zich daarbij overweldigd te voelen door de enorme machteloosheid die de herinnering aan de traumatische ervaring daarvoor wel opriep.

Kortom, het resultaat is dat het in herinnering oproepen van de gebeurtenis de cliënt minder ”raakt”, er lijkt meer afstand te zijn gekomen. Of zoals Shapiro het verwoordt: “The client learns what is necessary and useful from the disturbing past experience, and the event is restored into memory in an adaptive, healthy nondistressing form”.

Gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek laat zien dat met EMDR in een relatief korte tijdsperiode traumagerelateerde problemen worden behandeld. Verschillende adviescommissies hebben daarom in hun recente richtlijnen naast gedragstherapie (”imaginaire exposure”) EMDR als een van de twee behandelmethoden voor PTSS opgenomen.

Een groot voordeel van het gebruik van EMDR is de relatief geringe emotionele belasting voor de cliënt. Zo is het niet noodzakelijk dat cliënten hun ervaringen uitvoerig beschrijven. Het in herinnering terugroepen van de traumatische beelden maakt slechts een klein onderdeel uit van de behandeling en neemt in de regel niet meer dan enkele minuten per zitting in beslag.

De afgelopen jaren is door verscheidene auteurs geprobeerd een verklaring te vinden voor de snelle angst-reducerende eigenschappen van EMDR, maar een definitieve neurobiologische verklaring is er nog niet.

Onze Praktijk

Contact

Entree FOCUS

Adres

Psychologie Praktijk Focus
Drs. Hans Esselink
GZ-Psycholoog
Registerpsycholoog NIP / Orthopedagoog NVO

Gasthuislaan 2
8331 MX Steenwijk

De ingang naar FOCUS is de bedrijfsopgang, rechts van de hoofdingang!

Contact

hans@focussteenwijk.nl
06  57 00 03 66